EMDR bij (jonge) kinderen: hoe werkt het en waarom het wél zinvol is – ook als je kind te jong was om te praten

Veel ouders denken dat hun kind “te jong was om het zich te herinneren” wanneer er iets ingrijpends is gebeurd. Toch kan een baby of peuter wél fysieke, emotionele en neurologische sporen overhouden van stressvolle ervaringen. Het brein registreert namelijk veel eerder dan dat een kind kan praten.

Bij het EMDRtraumacentrum behandelen we regelmatig (zeer) jonge kinderen – van baby’s tot tieners – met EMDR. Deze methode is veilig, effectief en speciaal aan te passen aan de ontwikkelingsfase van het kind.

Waarom EMDR bij kinderen?

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) is een bewezen effectieve therapie voor het verwerken van traumatische of overweldigende ervaringen. Bij kinderen werkt EMDR vaak nog sneller dan bij volwassenen, omdat hun brein flexibel is en minder lang patronen heeft opgebouwd.

Trauma bij kinderen kan ontstaan door o.a.:

  • een medische ingreep of ziekenhuisopname
  • vroeggeboorte of complicaties tijdens de bevalling
  • heftige geluiden, stress of onveiligheid in de omgeving
  • scheiding of ruzies tussen ouders
  • pesten of sociale afwijzing
  • misbruik, mishandeling of verwaarlozing
  • plotseling verlies of schrikreacties (bijv. ongeluk, valpartij)

Zelfs wanneer een kind nog niet kon praten, kan het lichaam alsnog reageren met angst, boosheid, slaapproblemen of onverklaarbaar gedrag.

Preverbaal trauma vs. vroeg-kinderlijk trauma: wat is het verschil?

1. Preverbaal trauma (0–2 jaar)

Dit is trauma dat ontstaat vóórdat een kind kan praten. In deze fase werkt het brein vooral op basis van:

  • lichaamssensaties
  • stresshormonen
  • prikkels
  • geluiden
  • hechtingssignalen
  • basisveiligheid

Een baby registreert bv. stress, dreiging of pijn zonder woorden, maar het zenuwstelsel slaat wél patronen op.

Preverbaal trauma herken je vaak aan:

  • slecht slapen, extreem wakker schrikken
  • veel huilen of boosheid zonder duidelijke oorzaak
  • sterke behoefte aan controle of nabijheid
  • overprikkeling
  • angstig gedrag bij bepaalde situaties (bijv. dokter, lawaai, afscheiding)
  • lichamelijke klachten (buikpijn, spanning, verstijven)

2. Vroeg-kinderlijk trauma (2–6 jaar)

Bij dit type trauma kan een kind al woorden gebruiken, maar kan het nog niet volledig begrijpen wat er gebeurde.

Het brein slaat beelden, gevoelens en gedachten op, maar vaak niet logisch en niet chronologisch.

Dit kan zich uiten in:

  • nachtmerries
  • angsten (bijv. donker, alleen zijn, harde geluiden)
  • driftbuien
  • enorme zorgzaamheid of juist terugtrekken
  • regressie (plots weer bedplassen, duimen, babytaal)
  • gedragsproblemen
  • prikkelgevoeligheid

“Mijn kind was te jong, maar tóch reageert het…” – hoe kan dat?

Dit is heel normaal.

Kinderen hoeven niet te begrijpen wat er gebeurd is om er tóch last van te hebben. Het brein is namelijk al vanaf de zwangerschap gevoelig voor:

  • stress
  • onveiligheid
  • spanning in de omgeving
  • lichaamssensaties van pijn of schrik

Het jonge brein slaat dit op in het emotionele geheugen in plaats van het verhalende geheugen. Hierdoor reageert het lichaam later alsnog met:

  • angst
  • boosheid
  • overlevingsreacties (fight/flight/freeze)
  • stress bij vergelijkbare situaties

EMDR helpt deze emoties en lichaamssensaties te ontladen.

Hoe werkt EMDR bij kinderen?

Bij Trauma de Baas passen we EMDR volledig aan aan de leeftijd van het kind.

Bij baby’s en peuters

We werken vaak via:

  • ouder-kind interactie
  • spelmateriaal
  • lichaamsgerichte signalen
  • zachte bilaterale stimulatie (tikjes, geluidjes, lichtjes)
  • co-regulatie met de ouder

Ouders spelen een actieve rol, omdat jonge kinderen hun veiligheidssysteem via de ouder reguleren.

Bij kleuters en jonge kinderen (4–7 jaar)

We gebruiken o.a.:

  • tekeningen
  • handpoppen
  • verhalen
  • metaforen
  • eenvoudige EMDR-oogbewegingen of tikjes
  • spel EMDR

Het kind hoeft niet veel te praten – soms is één woord of één tekening al genoeg om het verwerkingsproces te starten.

Bij oudere kinderen en tieners

De therapie lijkt meer op EMDR bij volwassenen, maar blijft speels en afgestemd op het ontwikkelingsniveau.

Waarom werkt EMDR zo goed bij kinderen?

Kinderen hebben:

  • een snel lerend brein
  • minder vaste overtuigingen
  • natuurlijke veerkracht
  • nog weinig langdurige secundaire klachten

EMDR helpt om vastgelopen herinneringen, prikkels of lichaamssensaties opnieuw te verwerken. Hierdoor neemt de emotionele lading af, en verdwijnen vaak de klachten in korte tijd.

Dit leidt tot:

  • minder angst
  • sneller herstel van slaap
  • beter gedrag en meer rust
  • verbeterde hechting
  • meer zelfvertrouwen
  • minder lichamelijke spanning

Is EMDR veilig voor jonge kinderen?

Ja. EMDR is wereldwijd één van de meest onderzochte en aanbevolen traumabehandelingen, ook voor jonge kinderen. Wij werken volgens de moderne EMDR-protocollen en passen de behandeling volledig aan op leeftijd, taalniveau en sensitiviteit.

Hoe weet ik of EMDR geschikt is voor mijn kind?

Neem contact op als je kind:

  • snel schrikt
  • moeite heeft met slapen
  • grote emoties heeft
  • vaak boos is
  • angstig reageert
  • overprikkeld is
  • heftig gedrag laat zien
  • “onverklaarbaar” verdrietig is
  • vastloopt op school

Veel ouders herkennen hun kind pas wanneer we uitleggen hoe preverbaal of vroeg-kinderlijk trauma werkt.

We kunnen vaak binnen 1–2 sessies al zien of EMDR effect heeft.

Waarom kiezen voor het EMDR traumacentrum?

  • Specialist in trauma bij (jonge) kinderen
  • Gericht op preverbaal en vroeg-kinderlijk trauma
  • Intensieve en korte trajecten mogelijk
  • Veel ervaring met hechting, angst, medische trauma’s en hoogsensitieve kinderen
  • Heldere uitleg voor ouders
  • Geen (lange) wachtlijsten
  • Veilig, vriendelijk en op maat gemaakt

Wil je weten of EMDR je kind kan helpen?

We denken graag met je mee. Plan vrijblijvend een kennismaking of stel je vragen aan onze gespecialiseerde therapeut.